Paul-Émile de Puydt
ΠΑΝΑΡΧΙΑ
Αρχικά δημοσιεύτηκε στα Γαλλικά στην Revue Trimestrielle, Βρυξέλλες
(Ιούλιος του 1860)
Σημείωση
Paul-Émile de Puydt
Γεννηθείς στο Μονς (Βέλγιο) 1810-1891
Βοτανολόγος - Νοβελίστας - Οικονομολόγος
Πρόλογος
Ένας σύγχρονος μας έχει πει: "Αν η αλήθεια ήταν στα χεριά μου, θα έπρεπε να είμαι αρκετά προσεχτικός ώστε να μην τα ανοίξω."
Αυτό είναι ίσως το ρητό ενός σοφού, σίγουρα αυτό ενός εγωιστή .
Ένας άλλος έχει γράψει: "Οι αλήθειες τις οποίες κάποιος λιγότερο αρέσκεται να ακούει είναι αυτές οι οποίες χρειάζεται να τονιστούν περισσότερο."
Εδώ λοιπόν έχουμε δυο στοχαστές των οποίων οι απόψεις διαφέρουν πολύ. Μάλλον θα συμφωνούσα με τον δεύτερο, μολονότι στην πράξη η αντίληψη του παρουσιάζει δυσκολίες. Σοφοί άνθρωποι από όλα τα έθνη μου διδάσκουν πως δεν πρέπει όλες οι αλήθειες να αποκαλύπτονται. Αλλά, πώς να γνωρίζεις ποιες να αποκρύψεις; Εν πάση περιπτώσει το Ευαγγέλιο λέει: «Μην κρύβετε το λυχναρι σας κάτω από ένα κάδο.»
Τοιουτοτρόπως τώρα είμαι αντιμέτωπος με ένα δίλημμα: Έχω μια νέα θεωρία, τουλάχιστον έτσι πιστεύω, και το νιώθω καθήκον μου να την αναπτύξω.
Παρόλα αυτά στο σημείο που ανοίγω τα χεριά μου, διστάζω: γιατί ποιος καινοτόμος δεν έχει διωχτεί κάπως; Η θεωρία η ιδία, άπαξ και δημοσιευτεί, θα τραβήξει τον δρόμο της αναλόγως με την αξία της, επειδή την θεωρώ αυτόνομη. Η ανησυχία μου είναι μάλλον για τον συγγραφέα. Θα συγχωρεθεί για την ιδέα του;
Υπήρχε κάποτε ένας άνδρας που έσωσε την Αθηνά και την Ελλάδα, ο οποίος, σε μια λογομαχία που ακολούθησε μια συζήτηση, είπε σε κάποιον κτηνώδη άνθρωπο ο οποίος σήκωνε ένα μπαστούνι εναντίον του: «Χτυπά – αλλά άκουσε!»
Η αρχαιότητα βρίθει καλών παραδειγμάτων. Έτσι ακολουθώντας τον Θεμιστοκλή, διατυπώνω την ιδέα μου λέγοντας στο κοινό: «Διαβάστε το μέχρι το τέλος. Μπορείτε έπειτα να με λιθοβολήσετε αν σας ευχαριστεί.»
Παρόλα αυτά, δεν περιμένω να λιθοβοληθώ. Ο κτηνώδης άνθρωπος για τον οποίο μίλησα πέθανε στην Σπαρτή 24 αιώνες πριν, και όλοι μπορούμε να δούμε ποσό μακριά η ανθρωπότητα έχει φτάσει σε 2,400 χρονιά. Στην εποχή μας οι ιδέες μπορούν να εκφράζονται ελευθέρα: και αν περιστασιακά ο καινοτόμος δεχτεί επίθεση, δεν είναι με αυτόν τον τρόπο, όπως σε προηγούμενες εποχές, αλλά αποκαλώντας τον έναν ταραχοποιό ή ουτοπικό. Καθησυχασμένος από αυτές τις σκέψεις προχωρώ αποφασιστικά στο ζήτημα.
II
«Κύριοι, είμαι φίλος με όλο τον κόσμο»
(Sosie, ένας σωσίας, στα γραπτά του Μολιέρου)
Έχω μια υψηλή εκτίμηση για την πολιτική οικονομία και μακάρι ο κόσμος να μοιραζόταν την άποψη μου. Αυτή η επιστήμη , πρόσφατης καταγωγής, αλλά κιόλας η πιο σημαντική από όλες, είναι μακριά από το να φτάσει σε εκπλήρωση. Συντομότερα ή αργότερα (Ελπίζω να είναι συντομότερα) θα κυβερνά όλα τα πράγματα. Είμαι δικαιολογημένος σε αυτήν την γνώμη μου, επειδή από τα έργα των οικονομολόγων έχω αντλήσει την αρχή από την οποία προτείνω μια νέα εφαρμογή ακόμη μακρύτερα επεκτεινόμενη και όχι λιγότερο λογική από τις άλλες.
Ας πρώτα παραθέσω μερικούς αφορισμούς των οποίων ο ειρμός της σκέψης θα ετοιμάσει τον αναγνώστη του τι θα ακολουθήσει
«Η ελευθερία και η ιδιοκτησία είναι άμεσα συνδεδεμένες – η μια ευνοεί την διανομή του πλούτου, η άλλη κάνει την παραγωγή δυνατή»
«Η αξία του πλούτου εξαρτάται από τον τρόπο που χρησιμοποιείται»
«Η τιμή των υπηρεσιών παραλλάσσονται άμεσα σε σχέση με την ζήτηση και αντίστροφα σε σχέση με την προσφορά»
«Ο καταμερισμός της εργασίας πολλαπλασιάζει τον πλούτο»
«Η ελευθερία φέρνει ανταγωνισμό, ο οποίος έπειτα παράγει πρόοδο»
(Ch. de Brouckere, Principes généraux d'économie politique)
Έτσι υπάρχει μια ανάγκη για ελεύθερο ανταγωνισμό, πρώτα από όλα μεταξύ ατόμων, έπειτα διεθνώς – ελευθερία να εφευρίσκεις, να εργάζεσαι, να πουλάς και να αγοράζεις, ελευθερία να τιμολογεί κάποιος τα προϊόντα του – και απλά μη παρέμβαση από το κράτος έξω από την ειδική του σφαίρα. Με αλλά λόγια: Laissez-faire, laissez-passer.
Εκεί, σε λίγες γραμμές, είναι η βάση της πολιτικής οικονομίας, μια περίληψη μιας επιστήμης χωρίς την οποία δεν μπορεί να υπάρξει τίποτα παρά ελαττωματική διαχείριση και οικτρή κυβέρνηση. Ένας μπορεί να πάει ακόμη παραπέρα, και στις περισσότερες περιπτώσεις να μειώσει αυτήν την μεγάλη επιστήμη σε μια τελική φόρμουλα: Laissez-faire, laissez-passer.
Κρατώντας αυτήν την ιδέα στον νου, συνεχίζω για να πω:
Στην επιστήμη δεν υπάρχουν μισές αλήθειες. Δεν υπάρχουν αλήθειες οι οποίες είναι αληθείς στην μια όψη, και παύουν να είναι αληθείς σε μια άλλη όψη. Το σύστημα του σύμπαντος έχει μια θαυμάσια απλότητα, όσο υπεροχή όσο η αλάθητη λογική του. Ένας νόμος γενικά είναι σωστός, μονό οι περιστάσεις είναι διαφορετικές. Όλα τα οντά, από τα πιο ευγενή μέχρι τα πιο ταπεινά, από το ανθρώπινο ον μέχρι το ζωντανό φυτό, κάτω μέχρι το ορυκτό, δείχνουν βαθιές ομοιότητες στην δομή, την ανάπτυξη και την σύσταση: και εντυπωσιακές αναλογίες συνδέουν τον υλικό και τον ηθικό κόσμο. Η ζωή είναι μια ενότητα, η ύλη είναι μια ενότητα: μονό οι υλικές εκδηλώσεις διαφέρουν. Οι συνδυασμοί είναι αμέτρητοι, οι ιδιομορφίες άπειρες: αλλά το γενικό σχέδιο περιλαμβάνει όλα τα πράγματα. Η αδυναμία της κατανόησης μας και η βασικά απατηλή εκπαίδευση μας μόνο είναι υπεύθυνες για την σύγχυση των συστημάτων και την αντιφατικότητα των ιδεών. Από δυο συγκρουόμενες απόψεις μια είναι αληθινή και μια λανθασμένη, εκτός αν είναι και οι δυο λανθασμένες: δεν μπορούν να είναι και οι δυο αληθινές. Μια επιστημονικά αποδεδειγμένη αλήθεια δεν μπορεί να είναι αληθής εδώ και ψευδής αλλού: αληθής, για παράδειγμα, για την πολιτική οικονομία και ψευδής για την πολιτική. Αυτό είναι που θέλω να αποδείξω
Είναι ο μεγάλος νομός της πολιτικής οικονομίας, ο νομός του ελευθέρου ανταγωνισμού laissez faire, laissez-passer, εφαρμόσιμος μονό για να ρυθμίζει βιομηχανικές ή εμπορικές υποθέσεις ή ,πιο επιστημονικά μονό στην παραγωγή και την ανταλλαγή πλούτου; Σκεφτείτε την οικονομική σύγχυση που ο νομός αυτός έχει διώξει: την μόνιμα προβληματική κατάσταση, τον ανταγωνισμό των συγκρουόμενων συμφερόντων, που έχει λύσει. Δεν είναι αυτές οι καταστάσεις εξίσου παρούσες στον τομέα της πολιτικής; Δεν δείχνει η αναλογία μια παρόμοια θεραπεία και για τις δυο περιπτώσεις; Laissez-faire, laissez-passer.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι παρόλο που υπάρχουν ,εδώ και εκεί, κυβερνήσεις όσο φιλελεύθερες όσο η ανθρώπινη αδυναμία πραγματικά επιτρέπει, και πάλι κάθε πράγμα είναι μακριά από ικανοποιητικά στην καλύτερη από όλες τις δυνατές δημοκρατίες. Κάποιοι λένε: «Αυτό είναι ακριβώς επειδή υπάρχει υπερβολική ελευθερία». Οι άλλοι: «Αυτό είναι ακριβώς επειδή δεν υπάρχει αρκετή ελευθερία.»
Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει το σωστό είδος ελευθερίας, η θεμελιώδης ελευθερία να διαλέγει κανείς να είναι ελεύθερος ή να μην είναι ελεύθερος, ανάλογα με την προτίμηση του. Κάθε ανθρώπινο ον γίνεται ένας αυτό-διορισμένος δικαστής και κανονίζει την ερώτηση αυτή συμφωνά με τις συγκεκριμένες προτιμήσεις ή ανάγκες του. Καθώς βρίθουν όσο πολλές γνώμες όσο άτομα, «tot homines, tot sensus», ένας μπορεί να δει τι σύγχυση κοσμείται με το ωραίο όνομα πολιτική. Η ελευθερία ορισμένων καταπατά τα αρνείται τα δικαιώματα των άλλων και το αντίστροφο. Ακόμη και οι σοφότερες και οι καλύτερες των κυβερνήσεων ποτέ δεν λειτουργεί με την πλήρη και ελεύθερη συναίνεση όλων των υπηκόων τους. Υπάρχουν κόμματα, είτε νικηφόρα είτε ηττημένα. Υπάρχουν μειονότητες και πλειοψηφίες σε ακατάπαυστο αγώνα. Και όσο περισσότερο μπερδεμένες είναι οι ιδέες τους, τόσο πιο παθιασμένα εμμένουν στα ιδανικά τους. Κάποιοι καταπιέζουν στο όνομα του δικαίου, οι άλλοι επαναστατούν στο όνομα της ελευθερίας, για να γίνουν καταπιεστές οι ίδιοι, αν η σειρά τους έλθει.
Βλέπω! – ο αναγνώστης ίσως πει. Είστε ένας από αυτούς που θα κατασκεύαζαν από πολλά κομμάτια ένα σύστημα στο οποίο η κοινωνία θα εσωκλεισθεί, μέσω δύναμης ή συναίνεσης. Τίποτα δεν λειτουργεί έτσι όπως είναι, και η πανάκεια σας μόνο θα σώσει την ανθρωπότητα. Η Μαγική σας Λύση!
Είστε λανθασμένος! Δεν έχω καμιά μαγική λύση άλλη από τις λύσεις του καθενός. Δεν διαφέρω από τους άλλους εκτός από ένα σημείο, δηλαδή, ότι είμαι ανοιχτός σε οποιαδήποτε από τις μορφές κυβέρνησης – τουλάχιστον όλες αυτές που έχουν κάποιους οπαδούς.
Δεν σας αντιλαμβάνομαι καθόλου.
Τότε, επιτρέψτε μου να συνεχίσω. Υπάρχει μια γενική τάση να σπρώχνονται οι θεωρίες υπερβολικά μακριά. Αλλά αυτό σημαίνει πως όλα τα στοιχειά μιας τέτοιας θεωρίας πρέπει να είναι λανθασμένα; Έχει ειπωθεί ότι υπάρχει μια διαστροφή ή ηλιθιότητα στην άσκηση της ανθρώπινης νοημοσύνης. Αλλά το να διακηρύξει ένας πως δεν του αρέσουν οι θεωρητικές ιδέες και πως απεχθάνεται την θεωρία, δεν θα σήμαινε αυτό μια απάρνηση των συλλογιστικών μας δυνάμεων; Αυτές οι ανησυχίες δεν είναι δικές μου. Τις συμμεριζόταν ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές του καιρού μας, ο Jeremy Bentham.
Ο Royer-Collard εξέφρασε την ιδία σκέψη με μεγάλη περιεκτικότητα: «Το να θεωρείς ότι η θεωρία δεν είναι καλή για τίποτα και πως η εμπειρία είναι η μονή αυθεντία, σημαίνει την αυθάδεια του να πράττεις χωρίς να γνωρίζεις τι κάνει κάποιος και του να μιλάς εν αγνοία του περί τίνος κάποιος μιλά.»
Παρόλο που τίποτα δεν είναι τέλειο στις ανθρώπινες προσπάθειες, τουλάχιστον τα πράγματα κινούνται προς μια ουδέποτε εφικτή τελειότητα: αυτός είναι ο νομός της προόδου. Οι νομοί της φύσης από μονοί τους είναι αμετάβλητοι: όλη η νομοθεσία πρέπει να βασίζεται σε αυτούς, γιατί αυτοί μονό έχουν την δύναμη να υποστηρίξουν την δομή της κοινωνίας. Αλλά η δομή καθαυτή είναι η έργο της ανθρωπότητας. Κάθε γενιά είναι σαν τον νέο ενοικιαστή που πριν εγκατασταθεί, αλλάζει τα πράγματα τριγύρω, τακτοποιεί την πρόσοψη, και προσθέτει ή κατεδαφίζει ένα παράρτημα, ανάλογα με τις ανάγκες του. Από εποχή σε εποχή κάποια γενιά, πιο δραστήρια ή κοντόφθαλμη από τις προηγούμενες, κατεδαφίζει όλο το κτίριο, κοιμωμένη έξω στην ύπαιθρο μέχρι να ξανακτιστεί. Όταν, έπειτα από χιλιάδες στερήσεις και με τεράστιες προσπάθειες, έχουν καταφέρει να το κτίσουν με βάση ένα νέο σχέδιο, είναι απογοητευμένοι βρίσκοντας ότι δεν είναι τόσο άνετο όσο το παλιό. Είναι αληθές πως αυτοί που συνέταξαν τα σχέδια είναι τοποθετημένοι στα καλά διαμερίσματα, ικανοποιητικά κείμενοι, θερμοί τον χειμώνα και δροσεροί το καλοκαίρι. Αλλά οι άλλοι που δεν είχαν επιλογή, τους παραπέμπουν στις σοφίτες, στα υπόγεια ή τα πατάρια;
Έτσι υπάρχουν πάντα αρκετοί διαφανούντες και ταραχοποιοί, από τους οποίους ορισμένοι νοσταλγούν το παλιό κτήριο, καθώς μερικοί από τους πιο τολμηρούς ήδη ονειρεύονται μια νέα κατεδάφιση. Για τους λίγους που είναι ευχαριστημένοι υπάρχει μια αναρίθμητη μάζα δυσαρεστημένων.
Πρέπει να θυμόμαστε πάντως πως κάποιοι είναι ευχαριστημένοι. Το νέο οικοδόμημα δεν είναι όντως άψογο, αλλά έχει τα πλεονεκτήματα του. Γιατί να το κατεδαφίσεις αύριο, αργότερα, ή κάποτε στην τελική, όσο μπορεί να στεγάσει αρκετούς ενοικιαστές ώστε να συνεχίσει.
Εγώ προσωπικά απεχθάνομαι τόσο τους κατεδαφιστές όσο τους τυράννους. Αν αισθάνεσαι πως το διαμέρισμα σου είναι ανεπαρκές ή υπερβολικά μικρό, τότε άλλαξε το – αυτό είναι το μονό που ζητώ. Διάλεξε άλλο μέρος, μετακόμισε ήσυχα. Αλλά για όνομα του Θεού μην ανατινάξεις το όλο σπίτι ενώ φεύγεις. Αυτό που βρίσκεις ακατάλληλο ίσως ευχαριστήσει τον γείτονα σου. Κατανοείτε την αλληγορία μου;
Σχεδόν, αλλά σε τι στοχεύετε εσείς; Όχι άλλες επαναστάσεις, αυτό θα ήταν ωραίο! Αισθάνομαι πως εννιά φορές στην δέκα, τα βάρη τους υπερτερούν των επιτευγμάτων τους. Λοιπόν κρατούμε το παλιό κτήριο, αλλά που στεγάζουμε αυτούς που μετακομίζουν;
Οτιδήποτε τους αρέσει, αυτό δεν είναι δική μου υπόθεση. Πιστεύω ότι σε αυτήν την περίπτωση ο καθένας είναι απόλυτα ελεύθερος να πάρει τις αποφάσεις του. Αυτή είναι η βάση του συστήματος μου: Laissez-faire, laissez-passer.
Νομίζω ότι καταλαβαίνω: αυτοί που δεν είναι ευχαριστημένοι με την κυβέρνηση τους, πρέπει να κοιτάξουν αλλού για άλλη. Πράγματι, έχει υπάρξει επιλογή, ξεκινώντας από την αυτοκρατορία του Μαρόκου, μέχρι πάνω στην δημοκρατία του Αγίου Μαρίνου Από την πόλη του Λονδίνου μέχρι τις Αμερικανικές πάμπας. Αυτό δεν είναι τίποτα καινούργιο, οφείλω να σας πω.
Δεν είναι ζήτημα μετανάστευσης. Ένας ανθρώπους δεν μεταφέρει την γενέθλια του γη στις σόλες των παπουτσιών του. Επιπλέον, τόσο κολοσσιαίος εκπατρισμός είναι και πάντα θα είναι ανεφάρμοστη. Το έξοδο που συνεπάγεται δεν θα μπορούσε να ικανοποιηθεί με όλων τον πλούτο του κόσμου. Δεν έχω πρόθεση να εγκαταστήσω εκ νέου τον πληθυσμό ανάλογα με τις πεποιθήσεις του, παραπέμποντας Καθολικούς στις Φλαμανδικές Επαρχίες, για παράδειγμα, μεταφέροντας το φιλελεύθερο μέτωπο από την Μονς στην Λιέγη. Ελπίζω πως μπορούμε όλοι να συνεχίσουμε να ζούμε μαζί οπουδήποτε είμαστε, ή κάπου αλλού, αν το θέλεις, αλλά χωρίς διχόνοια, σαν αδελφοί, ο καθένας κρατώντας ελευθέρα τις απόψεις του και υποτάσσοντας τον εαυτό του μονό σε μια δύναμη προσωπικά επιλεγμένη και αποδεκτή.
Τώρα είμαι εντελώς χαμένος
Δεν είμαι καθόλου έκπληκτος. Το σχέδιο μου, η ουτοπία μου, δεν είναι προφανώς η παλιά ιστορία η οποία αρχικά νομίζατε ότι είναι. Και όμως τίποτα στον κόσμο θα μπορούσε να είναι απαλότερο ή πιο φυσικό. Παρόλα αυτά στην κυβέρνηση όπως στην μηχανική, οι απαλότερες ιδέες έρχονται πάντα τελευταίες. Ερχόμαστε στο ζήτημα: Τίποτα δεν διαρκεί αν δεν βασίζεται στην ελευθερία. Τίποτα που ήδη υπάρχει μπορεί να διατηρήσει την ύπαρξη του ή να λειτουργήσει με πλήρη αποδοτικότητα χωρίς την ελεύθερη αλληλεπίδραση όλων των ενεργών εξαρτημάτων του. Αλλιώς η ενεργεία εξαντλείται, τα εξαρτήματα φθείρονται και υπάρχουν, για την ακρίβεια, βλάβες και σοβαρά ατυχήματα. Έτσι απαιτώ, για κανένα και κάθε μέλος της ανθρώπινης κοινωνίας, ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι συμφωνά με την κλίση και ελευθερία δραστηριότητας συμφωνά με την ικανότητα. Με άλλες λέξεις, το απόλυτο δικαίωμα επιλογής του πολιτικού περιβάλλοντος στο οποίο ζει κάποιος, και να μην ζητά τίποτα άλλο. Για παράδειγμα αν είστε δημοκρατικός…
Εγώ; Θεός φυλάξει !
Απλά υποθέστε ότι είστε. Η μοναρχία δεν σας ταιριάζει – ο αέρας είναι υπερβολικά πνιγηρός για τα πνευμονία σας και το σώμα σας δεν έχει την ελευθερία κίνησης και δράσης που η κράση σας απαιτεί. Συμφωνά με την παρούσα ψυχική διάθεση, έχετε την τάση να γκρεμίσετε το οικοδόμημα, εσείς και οι φίλοι σας, και να χτίσετε το δικό σας. Αλλά κάνοντας το θα έπρεπε να αντιμετωπίσετε τους μοναρχικούς που εμμένουν στις απόψεις τους, και γενικά όλους αυτούς που δεν μοιράζονται τις πεποιθήσεις σας. Κάντε κάτι καλύτερο: Συγκεντρωθείτε, διακηρύξτε το πρόγραμμα σας, συντάξτε τον προϋπολογισμό σας, ανοικτές λίστες μελών, πάρτε τα αποθέματα σας. Και αν είστε πολυάριθμοι αρκετά ώστε να αντέξετε το κόστος, εγκαθιδρύστε την δημοκρατία σας.
Που περίπου; Στις Πάμπας;
Όχι, σίγουρα όχι. Εδώ, οπού βρίσκεστε, δίχως να κινηθείτε. Συμφωνώ ότι είναι απαραίτητο, μέχρι σήμερα, να έχετε την συναίνεση των μοναρχικών. Για χάρη του επιχειρήματος μου, υποθέτω ότι αυτό το θέμα αρχών έχει τακτοποιηθεί. Κατά τα αλλά είμαι έχω καλή συναίσθηση της δυσκολίας να αλλάξει αυτή η τάξη πραγμάτων στην κατεύθυνση που θα έπρεπε να είναι και πρέπει να γίνει. Απλά εκθέτω την ιδέα μου, δεν επιθυμώ να την επιβάλλω σε κανέναν. Αλλά δεν βλέπω τίποτα που μπορεί να την σταματήσει πέρα από την ρουτίνα.
Δεν γνωρίζουμε ποσό κακό σπιτικό οι κυβερνήσεις και οι κυβερνώντες κάνουν μαζί; Στο αστικό δίκαιο παίρνουμε τα μετρά μας για εν διαστάσει ζευγάρια με νομικό χωρισμό ή διαζύγιο. Προτείνω μια ανάλογη λύση για την πολιτική, χωρίς να πρέπει να περιοριστεί με τυπικότητες ή προστατευτικές απαγορεύσεις, γιατί στην πολιτική προηγούμενες συναναστροφές δεν αφήνουν παιδιά ή σωματικά σημάδια. Η μέθοδος μου διαφέρει από άδικες και τυραννικές διαδικασίες που έχουν ακολουθηθεί στο παρελθόν στο ότι εγώ δεν έχω πρόθεση να διαπράξω βία εναντίον κανενός. Θέλει κάποιος να πραγματοποιήσει ένα πολιτικό σχίσμα; Θα έπρεπε να είναι δυνατόν να το κάνει αλλά με μια προϋπόθεση, ονομαστικά, ότι θα το κάνει μέσα στο ιδία του την ομάδα, επηρεάζοντας ούτε τα δικαιώματα ούτε τα πιστεύω των άλλων. Για να επιτευχθεί αυτό είναι απολύτως μη απαραίτητο να υποδιαιρεθεί η περιφέρεια του Κράτους σε τόσο μικρά κομμάτια ίσα με τον αριθμό των γνωστών και επιδοκιμασμένων μορφών κυβέρνησης. Όπως πριν αφήνω οποιονδήποτε και οτιδήποτε στο μέρος του. Μονό απαιτώ ότι οι άνθρωποι κάνουν χώρο στους διαφωνούντες ώστε να χτίσουν τις εκκλησιές τους και να υπηρετήσουν την πανίσχυρη Δύναμη με τον δικό του τρόπο.
Και θα μπορούσα να ρωτήσω πως θα βάλετε το σύστημα αυτό σε εφαρμογή;
Αυτό ακριβώς είναι το δυνατό μου σημείο. Γνωρίζετε πως ένα δημόσιο ληξιαρχικό γραφείο λειτουργεί; Είναι περίπου σαν να κανείς εκεί μια νέα αίτηση. Σε κάθε κοινότητα ένα νέο γραφείο είναι ανοιχτό, ένα «Γραφείο Πολιτικής Ενσωμάτωσης». Αυτό το γραφείο θα έστελνε σε κάθε υπεύθυνο πολίτη μια φόρμα διακήρυξης να συμπληρώσει, όπως ακριβώς για τον φόρο εισοδήματος και την καταχώρηση σκύλου
Ερώτηση: Τι μορφή κυβέρνησης θα επιθυμούσατε; Αρκετά ελευθέρα θα απαντούσατε, μοναρχία, ή δημοκρατία, ή οτιδήποτε άλλο.
Ερώτηση: Αν μοναρχία, θα προτιμούσατε απόλυτη ή μετριοπαθή…, αν μετριοπαθής πως; Θα απαντούσατε συνταγματική υποθέτω.
Όπως και να έχει οποιαδήποτε και αν ήταν η απόκριση σας, ή απάντηση σας θα έμπαινε σε ένα μητρώο διευθετημένο για αυτόν τον σκοπό. Και αφού καταχωρηθείτε, εκτός και αν αποσύρετε την διακήρυξη, ακολουθώντας το απαραίτητο νομικό τυπικό και την διαδικασία, θα μπορούσατε να γίνετε είναι ένας βασιλικός υπήκοος ή πολίτης της δημοκρατίας. Μετέπειτα δεν θα εμπλεκόσασταν με κανέναν τρόπο με την κυβέρνηση οποιουδήποτε αλλού – όχι περισσότερο από ότι ένας Πρώσος υπήκοος εμπλέκεται με τις Βελγικές αρχές. Θα υπακούγατε τους ηγέτες σας, τους νομούς σας και τους δικούς σας κανόνες. Δεν θα πληρώνατε ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο, αλλά ηθικά θα ήταν μια εντελώς διαφορετική κατάσταση.
Εν τελεί, ο καθένας θα ζούσε στην δική του πολιτική κοινότητα, σε μεγάλο βαθμό, σαν να μην υπήρχαν άλλες, ε, δέκα άλλες, πολιτικές κοινότητες κοντά, η καθεμιά έχοντας τους δικούς της συνεισφέροντας επίσης.
Αν μια διαφωνία προέκυπτε ανάμεσα σε υπηκόους διαφορετικών κυβερνήσεων, ή μεταξύ σε μια κυβέρνηση και έναν υπήκοο μιας άλλης κυβέρνησης, θα ήταν απλά ένα ζήτημα παρακολούθησης αρχών μέχρι τώρα διατυπωμένες μεταξύ γειτονικών ειρηνικών Κρατών. Και αν ένα νομικό κενό βρισκόταν, θα μπορούσε να συμπληρωθεί χωρίς δυσκολίες από ανθρώπινα δικαιώματα και αλλά πιθανά δικαιώματα. Οτιδήποτε άλλο θα ήταν ή δουλειά των κανονικών δικαστηρίων.
Αυτό είναι ένα χρυσωρυχείο για νομικά δικαιώματα, που θα έφερνε όλους τους δικηγόρους στην πλευρά σας.
Πράγματι, βασίζομαι σε αυτό.
Ίσως και θα έπρεπε να υπάρχουν επίσης κοινά συμφέροντα που θα επηρέαζαν όλους τους κατοίκους μιας συγκεκριμένης περιφερείας, δίχως να έχει σημασία ποια είναι η πολιτική πίστη τους. Κάθε κυβέρνηση, σε αυτήν την περίπτωση, θα είχε παρόμοιες σχέσεις με το όλο έθνος σχεδόν όπως έχουν το καθένα από τα Ελβετικά καντόνια, ή καλύτερα, οι Πολιτείες της Αμερικάνικης Ένωσης, έχουν σε σχέση με την ομοσπονδιακή τους κυβέρνηση. Έτσι για όλα αυτά τα θεμελιώδη και φαινομενικά τρομαχτικά ερωτήματα υπάρχουν έτοιμες λύσεις, οι αρμοδιότητες έχουν καθιερωθεί και δεν θα αντιμετώπιζαν οποιεσδήποτε δυσκολίες.
Σίγουρα θα συμβεί ότι μερικά κακόβουλα πνεύματα, αδιόρθωτοι ονειροπόλοι και ακοινώνητες φύσεις, που δεν θα προσαρμοστούν σε καμία γνωστή μορφή κυβέρνησης. Επίσης θα υπάρξουν μειονότητες υπερβολικά αδύναμες ώστε να καλύψουν τα κόστη των ιδανικών τους κρατών.
Τόσο το χειρότερο για αυτούς. Αυτοί οι ιδιόρρυθμοι λίγοι είναι ελεύθεροι να προπαγανδίσουν τις ιδέες τους και να στρατολογήσουν μέχρι να συμπληρώσουν εντελώς, ή μάλλον, έως τα απαραίτητα του προϋπολογισμού τους, καθώς οτιδήποτε θα αναλυόταν σε ένα ζήτημα οικονομικών. Μέχρι τότε θα πρέπει να επιλέξει μια από τις κατεστημένες μορφές κυβέρνησης. Υποθέτουμε ότι τόσο μικρές μειονότητες δεν θα προκαλέσουν κανένα πρόβλημα.
Δεν είναι μόνο αυτό. Προβλήματα σπάνια προκύπτουν μεταξύ ακραίων γνωμών. Ένας μάχεται συχνότερα, ένας αγωνίζεται πιο σκληρά, για σκιές χρώματος παρά για ισχυρά αντιτιθέμενες γνώμες. Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι στο Βέλγιο η συντριπτική πλειοψηφία θα επέλεγε τους τωρινούς θεσμούς, πάρα ορισμένα αποδεκτές αδυναμίες. Αλλά, αν ανέρχονταν συγκεκριμένα ζητήματα, θα ήμασταν τόσο ενωμένοι; Δεν έχουμε δύο ή τρία εκατομμύρια Καθολικούς που ακολουθούν μόνο τον Κύριο de Theux και δύο ή τρία εκατομμύρια Φιλελευθέρους που ορκίζονται υπακοή μονό στον εαυτό τους; Πως μπορούν να συμφιλιωθούν; Μη προσπαθώντας καθόλου να τους συμφιλιώσεις, αφήνοντας την κάθε παράταξη να κυβερνήσει τον εαυτό της. Η ελευθερία πρέπει να επεκταθεί και στο δικαίωμα να μην είσαι ελεύθερος, και πρέπει να το περιλαμβάνει.
Παρόλα αυτά, καθώς αποχρώσεις γνώμης δεν πρέπει να επιτρέπεται να περιπλέκουν την κυβερνητική μηχανή απείρως, θα προσπαθούμε να απλοποιήσουμε την μηχανή χάριν του δημοσίου συμφέροντος, Θα εφαρμόσουμε το ίδιο γρανάζι για να πετύχουμε ένα διπλάσιο ή τριπλάσιο αποτέλεσμα
Θα εξηγηθώ: Ένας σοφός και ανοιχτά συνταγματικός βασιλιάς θα μπορούσε να ικανοποιήσει και τους Καθολικούς και τους Φιλελευθέρους. Μονό το υπουργείο πρέπει να διπλασιαστεί, ο Κύριος de Thaux για κάποιους, ο κύριος Frère-Orban, ο Βασιλιάς για όλους.
Σε μία κατάσταση όπου αρκετοί κύριοι, τους οποίους δεν θα κατονομάσω, συνέρχονταν για το επιβάλλουν πολιτικό ολοκληρωτισμό, ποιος θα εμπόδιζε τον ίδιο πρίγκιπα να χρησιμοποιήσει την ανώτερη σοφία του και πλούσια εμπειρία του ώστε να διαχειριστεί τις υποθέσεις των κυρίων, απελευθερώνοντας τους από την περίλυπη αναγκαιότητα να αναγκάζονται να εκφράσουν τις γνώμες τους για τις κυβερνητικές υποθέσεις; Πραγματικά, όταν το σκέφτομαι αυτό; Πραγματικά, όταν το σκέπτομαι αυτό, δεν βλέπω γιατί, αντιστρέφοντας αυτήν την συμφωνία από την άλλη μεριά, αυτός ο ένας πρίγκιπας δεν θα έκανε έναν αρκετά αποδεκτό πρόεδρο για μια τίμια και μετριοπαθή δημοκρατία. Το να κατέχει κανείς μια τέτοια πολυθεσία δεν θα έπρεπε να απαγορεύεται.
III
«Παρόλο που η ελευθερία έχει τα μειονεκτήματα και τις παγίδες
της,
μακροχρόνια πάντα οδηγεί στην σωτηρία.» M. A. Deschamps
Ένα από τα πολλά ασύγκριτα πλεονεκτήματα του συστήματος μου είναι να καταστήσει μη περιπλοκές φυσικές και απολύτως νόμιμες, αυτές τις διαφορές γνώμης οι οποίες στην εποχή μας έχουν φέρει μερικούς ακεραίους πολίτες σε δυσφήμηση, και οι οποίοι έχουν άκαρδα καταδικαστεί κάτω από το χαρακτηρισμό των πολιτικών αποστατών. Τέτοια είναι η ανυπομονησία για αλλαγή, η οποία θεωρείται εγκληματική σε τίμιους ανθρώπους, που έχει αναγκάσει και παλαιά και νέα έθνη που έχει ως αποτέλεσμα και παλιά και νέα έθνη να κατηγορηθούν για κακοβουλία και αχαριστίας, τι μπορεί να είναι πέρα από την θέληση για πρόοδο;
Επιπλέον, δεν είναι παράξενο πως, στα περισσότερες περιπτώσεις, αυτοί που κατηγορούνται για ιδιοτροπία και αστάθεια είναι ακριβώς αυτοί που είναι οι πιο συνεπείς με τους εαυτούς τους; Η πίστη που ένας θα ήθελε να έχει στο κόμμα του, την σημαία του, και τον πρίγκιπα του, είναι δυνατή αν ο πρίγκιπας και το κόμμα είναι ακλόνητοι, αλλά αν αυτοί αλλάξουν, ή δώσουν θέση σε άλλους που δεν είναι όμοιοι τους; Υποθέστε ότι έχοντας διαλέξει σαν οδηγό και αφέντη τον καλύτερο πρίγκιπα του καιρού μου, είχα συναινέσει στο δυνατό και δημιουργικό του θέλημα και εγκατέλειπα την προσωπική μου πρωτοβουλία, για να υπηρετήσω την ιδιοφυία του. Μετά τον θάνατο του ίσως τον ακολουθούσε, μέσω διαδοχής, κάποιο στενόμυαλο άτομο, γεμάτο από λάθος ιδέες, ο οποίος λίγο-λίγο διασπάθιζε τα επιτεύγματα του πατέρα του. Θα περιμένατε να μείνω υπήκοος του; Γιατί; Απλώς επειδή ήταν ο άμεσος, νόμιμος διαδόχους. Άμεσος ναι, αλλά όχι νόμιμος στο ελάχιστο, τουλάχιστον όσον αφορά τον εαυτό μου.
Δεν θα επαναστατούσα για αυτό το ζήτημα – Έχω πει πως απεχθάνομαι τις επαναστάσεις – αλλά θα αισθανόμουν πληγωμένος, και δικαιούμενος να αλλάξω στην λήξη της συμφωνίας. Η Κυρία de Staël είπε κάποτε στον Τσάρο: «Κύριε, ο χαρακτήρας σας είναι το σύνταγμα των υπηκόων σας και η συνείδηση σας μια εγγύηση.» «Αν αυτό ίσχυε» απάντησε ο Αλέξανδρος, «θα ήταν απλά ένα ευτυχές ατύχημα.» Αυτές οι λέξεις, τόσο σαφείς και αληθινές, απόλυτα αποδίδουν τις ιδέες μου.
Η πανάκεια μου, αν μου επιτρέπετε να χρησιμοποιώ αυτόν τον όρο, είναι απλά ελεύθερος ανταγωνισμός στην δουλεία της κυβέρνησης. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να φροντίζει για την ευημερία του όπως την αντιλαμβάνεται και να αποκτά ασφάλεια υπό τους ορούς του. Από την άλλη, αυτό σημαίνει πρόοδος μέσω του ανταγωνισμού μεταξύ κυβερνήσεων υποχρεωμένες να ανταγωνιστούν για ακολούθους. Πραγματική παγκόσμια ελευθερία είναι αυτή που δεν επιβάλλεται σε κανέναν, όντας για τον καθένα απλά αυτό που θέλει από αυτήν. Αυτή που δεν καταπιέζει ούτε εξαπατά, και είναι πάντα υποταγμένη στο δικαίωμα για έφεση. Για να επιφέρει κανείς μια τέτοια ελευθερία, δεν υπάρχει ανάγκη να εγκαταλειφθούν ούτε εθνικές παραδόσεις ούτε οικογενειακοί δεσμοί, καμία ανάγκη να μάθει να σκέφτεται κάποιος με μια ξένη γλώσσα, καμιά ανάγκη να διασχίσει ποταμούς ή θάλασσες, φέροντας τα κοκάλα των προγόνων του.
Είναι απλά ένα θέμα ανακοίνωσης σε μια τοπική πολιτική επιτροπή, για κάποιον να να μετακινηθεί από την δημοκρατία στην μοναρχία, από αντιπροσωπευτική κυβέρνηση σε απολυταρχία, από την ολιγαρχία στην άμεση δημοκρατία, ή ακόμη και στην αναρχία του Κύριου Proudhon – χωρίς καν την αναγκαιότητα να βγάλει κάποιος το νυχτικό ή τις παντόφλες του.
Είστε κουρασμένος από την αναταραχή στην Αγορά, την σχολαστικότητα του κοινοβουλευτικού δημαγωγού ή τα βίαια φιλία της θεάς της ελευθερίας; Είστε τόσο βαρεθεί τον φιλελευθερισμό και του κληρικαλισμό που μερικές φορές μπερδεύετε τον Κύριο Dumortier με τον κύριο De Fré και ξεχνάτε την ακριβή διαφορά μεταξύ του Κύριου Rogier και του Κύριου De Decker; Θα θέλατε την σταθερότητα, την απαλή άνεση ενός τίμιου δεσποτισμού; Αισθάνεστε την ανάγκη για μια κυβέρνηση η οποία σκέφτεται για εσάς, δρα για εσάς, βλέπει τα πάντα και έχει ένα χέρι βοηθείας παντού, και παίζει τον ρόλο της εκπροσώπου Θείας Πρόνοιας όπως όλες οι κυβερνήσεις κάνουν; Δεν υποχρεούστε να μεταναστεύσετε στον νότο όπως τα χελιδόνια το φθινόπωρο ή οι χήνες τον Νοέμβρη. Ότι επιθυμείτε είναι εδώ, εκεί, παντού. Γράψετε το όνομα σας και πάρτε την θέση σας!
Αυτό που είναι πιο θαυμάσιο με αυτήν την καινοτομία είναι ότι καταργεί για πάντα από τις επαναστάσεις, τις στάσεις, και τις οδομαχίες, μέχρι τις τελευταίες εντάσεις στον πολιτικό ιστό. Είστε δυσαρεστημένος με την κυβέρνηση σας; Αλλάξετε την με μια άλλη! Αυτές οι πέντε λέξεις, πάντα συσχετισμένες με τρόμο και αιματοχυσία, λέξεις που όλα τα δικαστήρια, ανώτερα και κατώτερα, στρατιωτικά και ειδικά, χωρίς εξαίρεση, ομόφωνα βρίσκουν ένοχες υποκίνησης επανάστασης, αυτές οι τέσσερις λέξεις γίνονται αθώες, όπως στα στόματα των ιεροσπουδαστών, και τόσο άκακες όσο η ιατρική στην οποία ο Κύριος de Pourceaugnac τόσο λανθασμένα είναι δύσπιστος.
«Αλλάξετε την με μια άλλη» σημαίνει: Πηγαίνετε στο Γραφείο Πολιτικής Ενσωμάτωσης, ταπεινά, και ευγενικά ζητήστε το όνομα σας να μεταφερθεί σε όποια λίστα επιθυμείτε. Ο Ανώτερος Υπάλληλος θα φορέσει τα γυαλιά του, θα ανοίξει το μητρώο, θα εισάγει την απόφαση σας και θα σας δώσει μια απόδειξη. Φεύγετε και η επανάσταση τελείωσε χωρίς να χυθεί περισσότερο πάρα μια σταγόνα μελάνι.
Καθώς αφορά μόνο εσάς, δεν μπορώ να διαφωνήσω με την απόφαση σας. Η απόφαση σας δεν επηρεάζει κανέναν άλλο – αυτό είναι το προσόν της. Δεν συνεπάγεται μια νικηφόρα πλειοψηφία ή μια ηττημένη μειοψηφία, αλλά τίποτα δεν θα εμποδίσει 4.6 εκατομμύρια Βέλγους να ακολουθήσουν το παράδειγμα σας άμα επιθυμούν. Το Γραφείο Πολιτικής Ενσωμάτωσης θα ζητήσει περισσότερο προσωπικό.
Ποια, βασικά, όλες οι προκαταλήψεις χώρια, είναι η λειτουργία της κυβέρνησης; Όπως υποδήλωσα παραπάνω, είναι να παρέχει στους πολίτες ασφάλεια, με την ευρύτατη δυνατή έννοια της λέξης, κάτω από βέλτιστες συνθήκες. Κατανοώ ότι σε αυτό το σημείο οι ιδέες μας είναι ακόμη αρκετά μπερδεμένες. Για κάποιους ανθρώπους ούτε ένας στρατός είναι επαρκής προστασία από εξωτερικούς εχθρούς. Για κάποιους ούτε μια αστυνομία, δύναμη ασφάλειας, ένας βασιλικός εισαγγελέας και όλοι οι έντιμοι δικαστές φθάνουν για να εξασφαλίσουν εσωτερική τάξη και να προστατεύσουν δικαιώματα και ιδιοκτησία. Ορισμένοι άνθρωποι θέλουν μια κυβέρνηση φορτωμένη με καλοπληρωμένες θέσεις, εντυπωσιακούς τίτλους, χτυπητές διακηρύξεις, με τελωνεία στα σύνορα να προστατευθεί η βιομηχανία από τους καταναλωτές, με λεγεώνες δημοσίων υπαλλήλων για την διατήρηση των καλών τεχνών, των θεάτρων και των ηθοποιών. Ξέρω επίσης ότι αυτά είναι άδεια συνθήματα αναπαραγόμενα από τις κυβερνήσεις που παίζουν ανέμελα την Θεία Πρόνοια, όπως αναφέραμε παραπάνω. Έως ότου η πειραματική ελευθερία τους δικαιώσει, δεν βλέπω καμία ζημία να συνεχίσουν την ικανοποίηση των ακολούθων τους. Ζήτω μόνο ένα πράγμα: Ελευθερία Επιλογής.
Συνοπτικά: Ελευθερία επιλογής, ανταγωνισμός. «Laissez faire, laissez passer!» Αυτό το θαυμαστό ρητό χαραγμένο στην σημαία της οικονομικής επιστήμης, θα είναι και η αρχή του πολιτικού κόσμου επίσης. Η έκφραση «πολιτική οικονομία» δίνει κάποια πρώτη γεύση αυτού του γεγονότος και, με ενδιαφέρον, μερικοί άνθρωποι έχουν ήδη προσπαθήσει να αλλάξουν αυτό το όνομα, παραδείγματος χάριν σε «κοινωνική οικονομία». Η ενστικτώδης καλή αίσθηση του λαού έχει απορρίψει αυτήν την έκπτωση. Η επιστήμη της οικονομολογίας είναι και θα είναι πάντα η απόλυτη πολιτική επιστήμη. Δεν ήταν η τελευταία που δημιούργησε την αξία της μη-παρέμβασης και το σύνθημα "laissez faire, laissez passer";
Άρα, ελεύθερος ανταγωνισμός στην δουλεία της διακυβέρνησης όπως και σε όλες τις άλλες περιπτώσεις. Φανταστείτε, άπαξ και υπερνικήσετε την κατάπληξη σας, την εικόνα μιας χώρας εκτεθειμένης σε κυβερνητικό ανταγωνισμό – που σημαίνει, ταυτόχρονα κατέχει όσο περισσότερες συμμετρικά ανταγωνιζόμενες κυβερνήσεις όσες έχουν ποτέ διανοηθεί και πρόκειται ποτέ να επινοηθούν.
Ναι όντως, αυτό θα είναι ένα έξοχο μπέρδεμα! Πιστεύετε πως θα μπορούσαμε να ξεμπλεχτούμε από μια τέτοια σύγχυση;
Πάρα πολύ, και τίποτα δεν είναι πιο απλό στην αντίληψη φτάνει να το εφαρμόσει κάποιος στον εαυτό του κάπως. Θυμάστε τους καιρούς οπότε οι άνθρωποι κραύγαζαν τις θρησκευτικές απόψεις πιο δυνατά από οποιονδήποτε πότε φώναξαν πολιτικά επιχειρήματα; Όταν ο θείος δημιουργός έγινε ο Κύριος των Όστιων, ο εκδικητικός και ανελέητος Θεός στο όνομα του οποίου αίμα κυλούσε στους ποταμούς; Οι άνθρωποι έχουν πάντα προσπαθήσει να πάρουν τον θείο σκοπό στα χέρια τους – να Τον κάνουν έναν συνένοχο στα ίδια τους αιμοδιψή πάθη.
«Σκοτώστε τους όλους! Ο Θεός θα αναγνωρίσει τους δικούς Του!»
Τι έχει συμβεί με τέτοια αδυσώπητα μίση; Η πρόοδος του ανθρώπινου πνεύματος τα παρέσυρε όλα, όπως ο άνεμος τα νεκρά φύλλα του φθινοπώρου. Οι θρησκείες, που στο όνομα τους στήθηκαν πυρές και εργαλεία βασανιστηρίων, επιβιώνουν και ζουν μαζί ειρηνικά κάτω από τους ίδιους νόμους, τρώγοντας από τον ίδιο προϋπολογισμό, και ακόμη αν μια σέκτα διακηρύττει μόνο την δική της αρετή, είναι ιδιαίτερα σπάνιο να επιμένει καταδικάζοντας τους αντιπάλους της.
Άρα, τι έχει κάνει δυνατόν σε αυτήν την σκοτεινή, ανεξιχνίαστη περιφέρεια της συνείδησης, με τον προσηλυτισμό κάποιων, την μισαλλοδοξία άλλων, τον φανατισμό και την αγνοία των μαζών, τι το κάνει δυνατόν στον βαθμό που εξασκείται στον μισό κόσμο χωρίς να οδηγεί σε βία ή αναταραχή; αντίθετα, ειδικά εκεί που υπάρχουν αποκλίνονται δόγματα, πολυάριθμες σέκτες υπάρχουν με το έρεισμα της απόλυτης νομικής ισότητας, και οι άνθρωποι είναι, όντως πιο επιφυλακτικοί και προσεκτικοί για την πνευματική τους αγνότητα και αξιοπρέπεια από οπουδήποτε αλλού. Δεν θα μπορούσε αυτό, το οποίο έχει γίνει δυνατόν κάτω από τόσο δύσκολες συνθήκες, να είναι ακόμη περισσότερο δυνατόν στον αγνά κοσμικό τομέα της πολιτικής, όπου όλη η επιστήμη μπορεί να εκφραστεί με τέσσερεις λέξεις;
Κάτω από τις παρούσες συνθήκες μια κυβέρνηση υπάρχει μόνο αποκλείοντας όλες τις άλλες, και ένα κόμμα μπορεί να κυριαρχήσει μόνο συντρίβοντας τους αντιπάλους του. Η πλειοψηφία πάντα παρενοχλείται από μια μειοψηφία που είναι ανυπόμονη να κυβερνήσει. Κάτω από τέτοιες συνθήκες είναι μάλλον αναπόφευκτο ότι τα κόμματα μισούν το ένα το άλλο και ζουν, αν όχι σε πόλεμο, τουλάχιστον σε μια κατάσταση ένοπλης ειρήνης. Ποιος εκπλήσσεται που βλέπει ότι οι μειονότητες μηχανορραφούν και προκαλούν αναταραχές, και που οι κυβερνήσεις καταστέλλουν μέσω δύναμης οποιαδήποτε φιλοδοξία για μια διαφορετική πολιτική μορφή η οποία θα ήταν παρόμοια αποκλειστική; Έτσι η κοινωνία καταλήγει να αποτελείται από φιλόδοξους, χολωμένους ανθρώπους, αναμένοντας ευκαιρία να εκδικηθούν, και φιλόδοξα υπερχορτασμένα από δύναμη άτομα, που κάθονται αυτάρεσκα στην κορυφή ενός γκρεμού. Λανθασμένα ιδανικά πότε δεν φέρνουν δικαία επακόλουθα, και η καταπίεση πότε δεν οδηγεί στο δίκαιο ή την αλήθεια
Έπειτα φανταστείτε ότι όλος ο εξαναγκασμός τελειώνει, και παραμένει, ελεύθερος να διαλέξει από τις πιθανές προσφερόμενες κυβερνήσεις, αυτή που προσαρμόζεται στην θέληση του και ικανοποιεί τις προσωπικές του ανάγκες, ελεύθερος όχι την ήμερα που θα ακολουθήσει κάποια αιματηρή επανάσταση, αλλά πάντα, παντού, ελεύθερος να επιλεγεί, αλλά να μην επιβάλλει την επιλογή του στους άλλους. Σε αυτό το στάδιο όλη η διαταραχή τελειώνει, και όλοι οι άκαρποι αγώνες γίνονται αδύνατοι.
Αυτή είναι μόνο η μια πλευρά του ζητήματος, παραμένει άλλη μια: από την στιγμή που οι δομές κυβέρνησης είναι υποταγμένες στον πειραματισμό και τον ελεύθερο ανταγωνισμό, είναι δεσμευμένες να προοδεύσουν και να τελειοποιήσουν τον εαυτό τους. Αυτός είναι ο νομός της φύσης
Όχι άλλη υποκρισία, όχι άλλο φαινομενικά μυστήρια που απλά περιέχουν ένα κενό. Όχι άλλες δολοπλοκίες που περνούν ως διπλωματική λεπτότητα.
Όχι άλλες δειλές κινήσεις ή απρέπειες καμουφλαρισμένες ως Κρατική πολιτική. Όχι άλλες δικαστικές ή στρατιωτικές ραδιουργίες απατηλά περιγραφόμενες ως έντιμες ή προς το εθνικό συμφέρον. Τα πάντα είναι ανοικτά για εξονυχιστική ερεύνα. Τα άτομα κάνουν και συγκρίνουν παρατηρήσεις, και οι ηγέτες τελικά βλέπουν αυτήν την οικονομική και πολιτική αλήθεια, πως σε αυτόν τον κόσμο μια είναι η προϋπόθεση για σταθερή και μακροπρόθεσμη επιτυχία, και αυτό είναι, να κυβερνάς καλυτέρα και πιο αποτελεσματικά από τους άλλους. Από αυτήν την στιγμή και πέρα μια παγκόσμια συμφωνία προκύπτει, και δυνάμεις που προηγουμένως σπαταλούνταν σε άχρηστη εργασία, σε τριβή και αντίσταση θα ενώσει ώστε να φέρει μια πρωτοφανή, θαυμάσια και δυνατή ώθηση προς την πρόοδο και την ευτυχία του ανθρώπινου γένους.
Αμήν!
Επιτρέψτε μου, παρόλα αυτά, μια μικρή αντίρρηση: Όταν όλοι οι δυνατοί τρόποι κυβέρνησης έχουν δοκιμαστεί παντού δημόσια και κάτω από ελεύθερο ανταγωνισμό, ποιο θα είναι το αποτέλεσμα; Είναι βέβαιο πως μια μορφή θα αναγνωριστεί ως η καλύτερη, και έτσι στην τελική ο καθένας θα την διαλέξει. Αυτό θα μας οδηγήσει να έχουμε μια κυβέρνηση για όλους, πράγμα που είναι από οπού ακριβώς ξεκινήσαμε.
Όχι τόσο γρήγορα, αγαπητέ αναγνώστη. Ελευθέρα παραδεχτήκατε πως τα πάντα θα ήταν σε αρμονία, και το αποκαλείτε αυτό επιστροφή από οπού ξεκινήσαμε; Η ένσταση σας υποστηρίζει την βασική μου αρχή, στον βαθμό που αναμένει την καθολική συμφωνία να εγκατασταθεί από το απλό τρόπο του «laissez-faire, laissez-passer.»
Θα μπορούσα να εκμεταλλευτώ αυτήν την ευκαιρία για σας ανακηρύξω πεπεισμένο, προσηλυτισμένο στο σύστημα μου, αλλά δεν ενδιαφέρομαι για μισές πεποιθήσεις και δεν ψάχνω για προσήλυτους.
‘Όχι, δεν θα ξαναγυρίζαμε στο να έχουμε μια μοναδική μορφή κυβέρνησης, εκτός ίσως στο μακρινό απόμακρο μέλλον όταν οι κυβερνητικές δραστηριότητες θα μειωθούν από κοινή συναίνεση στην πιο απλή δυνατή μορφή. Δεν είμαστε ακόμη εκεί, ούτε οπουδήποτε κοντά στον στόχο αυτό.
Είναι φανερό ότι οι άνθρωποι έχουν ούτε τις ίδιες γνώμες ή ηθικές στάσεις, ούτε συμφιλιώνονται τόσο εύκολα όσο υποθέτετε. Ο κανόνας του ελεύθερου ανταγωνισμού είναι επομένως ο μόνος πιθανός δρόμος. Ένας άνθρωπος χρειάζεται έξαψη και αγώνα – η ησυχία θα του ήταν θανάσιμη. Ένας άλλος, ένας ονειροπόλος και φιλόσοφος, αντιλαμβάνεται τις κινήσεις της κοινωνίας από μια απόσταση – οι σκέψεις του διαμορφώνονται μόνο στην πιο βαθειά ειρήνη. Ένας, φτωχός, σκεπτικός, ένας άγνωστος καλλιτέχνες, χρειάζεται ενθάρρυνση και υποστήριξη για να δημιουργήσει το αθάνατο έργο του, ένα εργαστήριο για τα πειράματα του, ένα μεγάλο κομμάτι μάρμαρο για φιλοτεχνήσει αγάλματα αγγέλων. Κάποιος άλλος, μια νευρώδης και παρορμητική ιδιοφυία, δεν αντέχει δεσμά και σπάει το χέρι που θα τον οδηγούσε. Για κάποιον μια δημοκρατία είναι ικανοποιητική, με την αφοσίωση της και την αυταπάρνηση της. Για κάποιον μια απόλυτη μοναρχία, με την πομπή της και τη λαμπρότητα της. Ένας, ένας ρήτορας, θα ήθελε ένα κοινοβούλιο, άλλος, ανίκανος να μιλήσει δέκα σωστά συνδεδεμένες λέξεις, δεν θα ήθελε να κάνει τίποτα με τέτοιους φλύαρους. Υπάρχουν δυνατά πνεύματα και αδύναμα μυαλά, άλλοι με ακόρεστες φιλοδοξίες, και άλλοι που είναι ταπεινοί – χαρούμενοι με το μικρό μερίδιο που του έτυχε.
Τελικά, υπάρχουν τόσες ανάγκες όσο διαφορετικές προσωπικότητες. Πως θα μπορούσαν όλοι αυτοί να συμφιλιωθούν από μια μορφή κυβέρνησης; Ξεκάθαρα, θα την διάλεγαν μόνο σε ποικίλους βαθμούς. Κάποιοι θα ήταν ευχαριστημένοι, κάποιοι αδιάφοροι, κάποιοι θα έβρισκαν σφάλματα, κάποιοι θα ήταν ανοιχτά δυσαρεστημένοι, κάποιοι ακόμη θα συνωμοτούσαν εναντίον της. Οτιδήποτε και αν συμβεί μπορείτε να βασιστείτε στην ανθρώπινη φύση για να σιγουρευτείτε ότι ο αριθμός των ευχαριστημένων θα είναι μικρότερος από τον αριθμό των διαφωνούντων. Όσο τέλεια και αν είναι μια κυβέρνηση – ας είναι και απολύτως τέλεια – πάντα θα υπάρχουν αντίπαλοι: οι άνθρωποι των όποιων η φύση είναι ατελής, για τους οποίους η τελειότητα είναι ακατανόητη, ακόμη και δυσάρεστη. Στο σύστημα μου, η πιο ακραία δυσαρέσκεια θα ήταν απλά παρόμοια με συζυγική διαμάχη, με διαζύγιο την τελική λύση.
Παρόλα αυτά, κάτω από την κυριαρχία του ανταγωνισμού, ποια κυβέρνηση θα επέτρεπε στον εαυτό της να προσπεραστεί από τους άλλους στον αγώνα για την πρόοδο; Ποιες βελτιώσεις που είναι διαθέσιμες στον ευτυχισμένο γείτονα θα ηρνείτο κάποιος να εισάγει στο σπίτι του; Τέτοιος συνεχής ανταγωνισμός θα έκανε θαύματα. Στην πραγματικότητα, οι υπήκοοι θα γίνονταν μοντέλα τελειότητας επίσης. Καθώς θα ήταν ελεύθεροι να έρχονται και να φεύγουν, να μιλήσουν ή να είναι σιωπηλοί, να δράσουν ή να αφήσουν τα πράγματα όπως είναι, τότε θα είχαν μόνο τον εαυτό τους να κατηγορήσουν αν δεν ήταν απόλυτα χαρούμενοι. Από εδώ και στο εξής, αντί να υποδαυλίζουν διχογνωμία για να τραβήξουν προσοχή στον εαυτό τους, θα ικανοποιήσουν την ματαιοδοξία τους επιβεβαιώνοντας τον εαυτό τους ότι η κυβέρνηση τους είναι η τελειότατη διανοητή. Έτσι, ανάμεσα στους κυβερνήτες και τους κυβερνούμενους μια φιλική κατανόηση θα αναπτυχθεί, μια αμοιβαία εμπιστοσύνη και απλότητα σχέσεων εύκολα αντιληπτή.
Τι! Παρόλο που είστε εντελώς ξύπνιος σοβαρά ονειρεύεστε απόλυτη αρμονία ανάμεσα σε κόμματα και πολιτικά κινήματα; Τους Αναμένετε να ζήσουν δίπλα δίπλα στην ίδια περιφέρεια χωρίς εντάσεις; Χωρίς τον δυνατότερο να επιθυμεί να υποτάσσει και να προσαρτήσει τον πιο αδύναμο; Μπορείτε να φανταστείτε αυτός ο μεγάλος Πύργος της Βαβέλ θα παράγει μια παγκόσμια γλώσσα;
Πιστεύω σε μια παγκόσμια γλώσσα, όπως πιστεύω στην υπέρτατη δύναμη της ελευθέριας να φέρει παγκόσμια ειρήνη. Δεν μπορώ να προβλέψω ούτε την ώρα ούτε την μέρα αυτής της καθολικής συμφωνίας. Η ιδέα μου είναι απλώς ένας σπόρος στον άνεμο. Θα πέσει στο γόνιμο έδαφος ή στον λιθόστρωτο δρόμο; Δεν μου πέφτει λόγος. Δεν προτείνω τίποτα. Τα πάντα είναι απλά θέμα χρόνου. Ποιος, έναν αιώνα πριν, πίστευε στην ελευθερία της σκέψης, και ποιος αυτές τις μέρες, τολμά να την αμφισβητήσει; Είναι τόσος πολύς καιρός από τότε που ο λαός λοιδορούσε την ιδέα του Τύπου να είναι μια δύναμη μέσα στο Κράτος; Και όμως τώρα οι πολίτικοι υποκύπτουν μπροστά του. Προβλέψατε αυτήν την νέα δύναμη δημόσιας γνώμης, της οποίας την γέννηση όλοι έχουμε παρατηρήσει, που παρόλο είναι ακόμη στην νηπιακή ηλικία, επιβάλλει την ετυμηγορία του σε αυτοκρατορίες; Είναι υψίστης σημασίας ακόμη και στις αποφάσεις των τύραννων. Δεν θα κοροϊδεύατε οποιονδήποτε τολμούσε να προβλέψει την άνοδο του?
Καθώς δεν συνιστάτε προτάσεις, μπορούμε να μιλήσουμε. Πείτε μου, για παράδειγμα, πως οποιοσδήποτε μπορεί να αναγνωρίσει τα μέλη του ανάμεσα σε αυτήν την σύγχυση εξουσιών; Και αν κάποιος μπορεί ανά πάσα στιγμή να καταγραφεί κάτω από αυτήν την κυβέρνηση και να αποχωρήσει από αυτήν, σε ποιόν θα μπορούσε να βασιστεί ο Κρατικός προϋπολογισμός και να χρηματοδοτήσει την λίστα πολιτών;
Στην πρώτη περίπτωση, δεν προτείνω ότι ένας θα έπρεπε να είναι ελεύθερος να αλλάζει την κυβέρνηση άστατα, προκαλώντας χρεοκοπία.
Για αυτού του είδους το συμβόλαιο κάποιος πρέπει να ορίσει ένα ελάχιστο όρο. Κρίνοντας από τα παραδείγματα της Γαλλίας και αλλού, νομίζω ότι θα μπορούσε να είναι δυνατόν να ανεχθεί κανείς για έναν ολόκληρο χρόνο την κυβέρνηση στην οποία έχει προσυπογραφεί.
Τακτικά επιδοκιμασμένοι και ισορροπημένοι Κρατικοί προϋπολογισμοί χρειάζονται να υποχρεώνουν καθέναν μόνο στο βαθμό απαραίτητο σαν αποτέλεσμα του ελευθέρου ανταγωνισμού. Σε οποίες διαμάχες, κανονικά δικαστήρια θα κάνουν αποφάσεις. Όσον αφορά την ταύτιση της κυβέρνησης με τους υπηκόους, ψηφοφόρους, ή φορολογούμενους, θα παρουσίαζε περισσότερες δυσκολίες από ότι για κάθε εκκλησιά που κρατά ένα αρχείο των εκκλησιαζόμενων, ή κάθε εταιρία των μετόχων της;
Άλλα θα υπήρχαν δέκα ή είκοσι κυβερνήσεις αντί για μία, άρα, τόσους προϋπολογισμούς και λίστες πολιτών, και τα γενικά έξοδα θα πολλαπλασιάζονται με τον αριθμό των κυβερνητικών υπηρεσιών.
Δεν αρνούμαι την εγκυρότητα αυτής της αντίρρησης. Παρατηρήστε όμως ότι χάρις στον νόμο του ανταγωνισμού, κάθε κυβέρνηση θα προσπαθούσε εξ’ ανάγκης να γίνει όσο απλή και οικονομική όσο δυνατόν. Οι κυβερνητικές υπηρεσίες, που μας κοστίζουν, Κύριος οίδε! τα μαλλιοκέφαλα μας, θα μειώνονταν σε απόλυτες αναγκαιότητες, και οι περιττοί γραφειοκράτες θα υποχρεώνονταν να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους και να αναλάβουν παραγωγική εργασία.
Με αυτόν τον τρόπο η ερώτηση θα απαντιόταν κατά το ήμισυ και απεχθάνομαι τις ατελείς απαντήσεις. Πάρα πολλές κυβερνήσεις θα αποτελούσαν ένα κακό και θα οδηγούσαν σε υπέρμετρα έξοδα, αν όχι σύγχυση. Παρόλα αυτά καθώς ένας παρακολουθεί αυτό το κακό, η θεραπεία βρίσκεται κοντά. Η κοινή λογική του λαού δεν θα ανεχτεί καμία δικαιολογία, και σύντομα μόνο πραγματοποιήσιμες κυβερνήσεις θα είναι ικανές να συνεχίσουν. Οι υπόλοιπες θα εξαφανιστούν. Βλέπετε η ελευθερία είναι η απάντηση στα πάντα.
Ίσως! Και τι θα λέγατε για τις υπάρχουσες δυναστείες, τις επικρατούσες πλειοψηφίες, τους κατεστημένους θεσμούς και παραδεδεγμένες θεωρίες; Πιστεύετε ότι θα υποχωρήσουν και ήσυχα να παραταχθούν κάτω από την σημαία του laissez-faire, laissez-passer; Είναι πολύ καλό που λέτε πως δεν διατυπώνετε χειροπιαστές προτάσεις, αλλά δεν μπορείτε να αποφύγετε συζήτηση έτσι απλά.
Πείτε μου πρώτα από όλα αν πραγματικά πιστεύετε πως θα είναι πάντα τόσο βέβαιοι για τους εαυτούς τους ώστε να είναι πάντα ικανοί να αρνούνται μεγάλες παραχωρήσεις; Εγώ προσωπικά δεν θα ανέτρεπα κανέναν. Όλες οι κυβερνήσεις υπάρχουν μέσω κάποιου είδους έμφυτης δύναμης την οποία περισσότερο ή λιγότερο επιδέξια χρησιμοποιούν ώστε να επιβιώσουν. Από εδώ και πέρα έχουν ένα βέβαιο ρόλο στο σύστημα μου. Δεν αρνούμαι ότι αρχικά ίσως χάσουν έναν σημαντικό αριθμό των λιγότερο προθύμων οπαδών τους, αλλά μη εξετάζοντας τις πιθανότητες αυτού να συμβεί, τι υπέροχη αποζημίωση είναι αποτέλεσμα της ασφάλειας και της σταθερότητας δύναμης! Λιγότεροι υπήκοοι, με αλλά λόγια, λιγότεροι φορολογούμενοι, αλλά ως αποζημίωση θα έχουν απόλυτη υπακοή – εθελοντική, πέραν τούτου, για όλη την προθεσμία του συμβολαίου. Όχι περισσότερη καταπίεση, λιγότεροι αξιωματικοί, σχεδόν καθόλου αστυνομία, κάποιοι στρατιώτες, αλλά μόνο για παρελάσεις, άρα μόνο οι ιδιαίτερα ευπαρουσίαστοι. Τα έξοδα θα μειωθούν γρηγορότερα από οποία μείωση στα έσοδα. Όχι αλλά δάνεια και άλλες πιστωτικές δυσκολίες. Ότι έχει ειδωθεί μόνο στον Νέο Κόσμο θα γίνει πραγματικότητα: οικονομικά συστήματα που τουλάχιστον θα μπορούσαν να κάνουν ευτυχισμένους τους ανθρώπους. Τι δυναστεία δεν θα ήθελε να χαράξει το όνομα της για το αέναο μέλλον με αυτόν τον τρόπο; Ποια πλειοψηφία δεν θα συμφωνούσε να αφήσει την μειοψηφία να μεταναστεύσει μαζικά
Επιτελούς βλέπεις πως ένα σύστημα, βασισμένο στην μεγάλη οικονομική αρχή του «laissez faire», μπορεί να αντιμετωπίσει όλες τις δυσκολίες. Αλήθεια δεν είναι μόνο μια μισή αλήθεια αλλά όλη η αλήθεια, ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο. Σήμερα έχουμε κυβερνούσες δυναστείες όπως και έκπτωτες δυναστείες: Πρίγκιπες που φοράνε στέμμα και άλλοι που δεν θα τους πείραζε να φορέσουν ένα. Ο καθένας έχει το κόμμα του, και κάθε κόμμα ενδιαφέρεται κυρίως να βάζει εμπόδια στους τροχούς της αμαξάς του κράτους, μέχρι να το ανασηκώσουν, έτσι παίρνοντας την ευκαιρία να σκαρφαλώσουν πάνω του οι ίδιοι, ρισκάροντας την ίδια μοίρα με την σειρά τους. Είναι το γοητευτικό παιχνίδι της τραμπάλας, του οποίου οι άνθρωποι πληρώνουν την τιμή ακριβά και πάλι πότε δεν φαίνεται να τους κουράζει, όπως ο Paul-Louis Courier συνήθιζε να λέει.
Στο σύστημα μας δεν θα υπάρχουν περισσότερες ακριβές πράξεις εξισορρόπησης ή καταστροφικές πτώσεις, όχι άλλες συνομωσίες ή σφετερισμοί. Ο καθένας και κανένας είναι νόμιμος. Ένας παραμένει νόμιμος χωρίς αντίρρηση με την προϋπόθεση να είναι αποδεκτός, και για τους ακολούθους του μόνο. Πέρα από αυτό δεν θα υπάρξουν ούτε θεϊκά ή κοσμικά δικαιώματα, κανένα δικαίωμα πέρα από της αλλαγής, και της τελειοποίησης του προγράμματος του και να γοητεύει διαρκώς τους ακολούθους του.
Όχι εξορίες, κατασχέσεις, διωγμοί κάθε είδους! Μια κυβέρνηση, ανίκανη να συναντήσει τις απαιτήσεις των πιστωτών της, μπορεί να αφήσει το παλάτι με το κεφάλι ψηλά, αν ήταν τίμια, η λογιστική της σε τάξη, και οι αρχές της, συνταγματικές ή μη, έχουν τίμια κρατηθεί. Οι ηγέτες μπορούν να αποσυρθούν στην χώρα και να γράψουν τα απολογητικά τους απομνημονεύματα. Κάτω από διαφορετικές περιπτώσεις, όταν οι ιδέες έχουν αλλάξει, μια έλλειψη γίνει αισθητή στις συλλογικές ρυθμίσεις, ένα συγκεκριμένο πράγμα λείπει, υπάρχει άεργο κεφάλαιο και δυσαρεστημένοι μέτοχοι που κοιτάζουν αλλού για επενδύσεις … Τότε ένας βάζει μπρος το πρόγραμμα του, γρήγορα στρατολογεί μέλη, και αντί να κατεβαίνει στους δρόμους, όπως στην γλώσσα της ταραχής, κάποιος πηγαίνει στο Γραφείο Πολιτικής Ενσωμάτωσης. Παραδίδει την διακήρυξη του που υποστηρίζεται από βασικές αρχές και ένα μητρώο για να βάλουν τα μέλη τα ονόματα τους. Τα υπόλοιπα είναι εσωτερικά προβλήματα, υποθέσεις διαχείρισης για τα οποία μόνο τα μέλη είναι αναγκαίο να ανησυχούν.
Προτείνω μια ελάχιστη αμοιβή για τις εγγραφές και τις αλλαγές υποταγής, καθιερωμένη προς όφελος του γραφείου πολιτικής ενσωμάτωσης. Ένα συγκεκριμένο ποσό για την εγκατάσταση κυβέρνησης, ένα πολύ μικρό ποσό για μετακίνηση, ατομική από την μία στην άλλη. Οι υπάλληλοι δεν θα λάμβαναν άλλη πληρωμή, αλλά φαντάζομαι πως θα ήταν καλοπληρωμένοι καθώς περιμένω αυτά τα γραφεία να κάνουν πολύ δουλεία.
Δεν εκπλήσσεστε από την απλότητα αυτού του δυνατού μηχανισμού που ακόμη και ένα παιδί θα μπορούσε να χειριστεί, που ωστόσο θα ικανοποιούσε όλες τις ανάγκες; Αναζητήστε, περιεργαστείτε, δοκιμάστε και αναλύστε τον. Σας προκαλώ να βρείτε ένα σφάλμα με αυτόν συγκεκριμένα.
Επιπλέον, είμαι πεπεισμένος πως κανένας δεν θα ενοχληθεί με αυτό: τέτοια είναι η ανθρώπινη φύση. Είναι αυτή η πεποίθηση μου που με παρακίνησε να δημοσιεύσω την ιδέα μου.
Πράγματι, αν δεν βρω ακολούθους, αυτό δεν είναι τίποτα πάρα μια διανοητική άσκηση, και καμία υπάρχουσα δύναμη, καμία πλειοψηφία, κανένας οργανισμός, γενικά κανένας, όσο δυνατός και αν είναι, έχει δικαίωμα να έχει κακόβουλα αισθήματα για εμένα.
Και αν, απλώς από τύχη, είχατε προσηλυτίσει έμενα;
Σουτ… Ίσως με εκθέσετε!